Chi tiết tin - Sở Thông tin và Truyền thông

Trải qua hàng nghìn năm hình thành với bao thăng trầm lịch sử, những mạch nước giếng cổ Gio An chưa bao giờ cạn. Thay vào đó, dòng nước luôn mát lành và tuôn trào quanh năm để phục vụ nhu cầu sinh hoạt của người dân địa phương và trở thành điểm nhấn thu hút du khách đến với Quảng Trị.

* Độc đáo Hệ thống giếng cổ hàng ngàn năm tuổi

Hệ thống giếng cổ Gio An nằm dưới chân những quả đồi bazan ở độ dốc khác nhau đã được người xưa khai mương, kè đá để khai thác các mạch nước ngầm trong lòng đồi phục vụ cho ăn uống và tưới tiêu, hệ thống có tất cả 14 giếng bao gồm: Giếng Côi, giếng Dưới, giếng Búng, giếng Trạng, giếng Đào (thôn An Nha); giếng Gái 1, giếng Gái 2, giếng Nậy (thôn An Hướng); giếng Tép, giếng Ông, giếng Bà, giếng Gai (thôn Hảo Sơn); giếng Máng (thôn Long Sơn); giếng Pheo (thôn Tân Văn). Hệ thống giếng cổ này đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích lịch sử - văn hoá cấp quốc gia vào năm 2001.

Thông qua những công trình nghiên cứu, các nhà khoa học xác định Hệ thống giếng cổ ở Gio An được người Chăm xây dựng vào cuối thời đại đồ đá. Ước tính hệ thống giếng cổ này ra đời cách đây khoảng 5.000 năm. Hệ thống giếng cổ gồm các hệ thống dẫn thủy cung cấp nước cho sinh hoạt và sản xuất, là một trong các di tích có giá trị khảo cổ, văn hoá nghệ thuật độc đáo do người Chăm sáng tạo và được người Việt tiếp thu giữ gìn cho đến ngày nay.

Thời gian qua, công tác đầu tư, tôn tạo hệ thống các giếng cổ, khu vực xung quanh một số giếng cổ đã được UBND tỉnh Quảng Trị và huyện Gio Linh chú trọng, nhằm hướng nhiệm vụ trọng tâm phát triển du lịch, đặc biệt các loại hình du lịch cộng đồng, hoạt động trải nghiệm. Tập trung bảo tồn, phát huy thế mạnh là các kiến trúc vốn có tại địa phương gắn với kêu gọi đầu tư xây dựng các công trình phụ trợ. Đồng thời, xây dựng và phát triển các sản phẩm đặc trưng, gắn với xây dựng nhãn mác, thương hiệu sản phẩm, quảng bá, xúc tiến thương mại cho sản phẩm đặc sản của địa phương.

* Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi Hệ thống di tích

Ngày 02/10/2023, UBND tỉnh Quảng Trị đã ký Quyết định phê duyệt nhiệm vụ lập Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích Hệ thống khai thác và xử lý nước xã Gio An gồm 14 giếng cổ với tổng diện tích quy hoạch di tích khoảng 2.973, 02 ha.

Mục tiêu của nhiệm vụ quy hoạch nhằm bảo quản, giữ gìn hệ thống công trình khai thác nước cổ một cách bền vững trước những tác động của tự nhiên và xã hội; kết nối các công trình trong hệ thống các công trình khai thác nước cổ Gio An để xây dựng sản phẩm du lịch văn hóa - lịch sử đặc biệt của địa phương và của tỉnh Quảng Trị. Góp phần làm phong phú các sản phẩm du lịch của địa phương, đặc biệt du lịch cộng đồng, đưa di tích vào các hoạt động du lịch vừa tạo nguồn thu cho hoạt động bảo tồn vừa nâng cao đời sống cho người dân trong vùng di sản. Phát triển hệ thống cơ sở vật chất - kỹ thuật và dịch vụ đáp ứng yêu cầu của các hoạt động tham quan, nghỉ ngơi, giải trí của khách du lịch trong nước và quốc tế; tạo việc làm cho người dân, thu nhập từ phát triển du lịch…

Quy hoạch Hệ thống giếng cổ có niên đại hơn 5000 năm - Ảnh: ST

Phạm vi quy hoạch nằm trong ranh giới xã Gio An, huyện Gio Linh với tổng diện tích quy hoạch 427,8ha. Trong đó, diện tích khu vực bảo vệ di tích 3,74ha; diện tích vùng đệm, khu vực hỗ trợ phát huy giá trị di tích và du lịch cộng đồng 424ha.

Đối tượng nghiên cứu lập quy hoạch gồm Hệ thống khai thác và xử lý nước 14 giếng cổ; các giá trị lịch sử, văn hóa, khảo cổ; giá trị di sản văn hóa phi vật thể; không gian cảnh quan, môi trường xung quanh; các yếu tố về thiên nhiên, địa hình, cảnh quan, thủy văn, môi trường, hạ tầng kỹ thuật; công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di tích; các chương trình đề án có liên quan và sự kết nối với các công trình, địa điểm du lịch, di sản văn hóa trong khu vực di tích. Việc triển khai Kế hoạch thực hiện quy hoạch di tích, xác định các nhóm dự án thành phần và kế hoạch đầu tư giai đoạn từ 2023-2030, 2031-2050.

Việc quy hoạch di tích Hệ thống giếng cổ sẽ góp phần bảo tồn các giá trị lịch sử hàng ngàn năm tuổi của địa phương, phát triển các loại hình du lịch từ đó đưa Gio An trở thành khu du lịch trọng tâm và hấp dẫn du lịch của tỉnh trong thời gian tới. Đây sẽ là không gian di sản lý tưởng phục vụ nhu cầu thư giãn, trải nghiệm của khách du lịch, truyền đi thông điệp không can thiệp thô bạo vào hệ sinh thái, chung sống hòa hợp với tự nhiên.

                                                                                          LÊ THÚY