Chi tiết tin - Sở Thông tin và Truyền thông

Chùa Diên Thọ còn được gọi là chùa Diên An, có địa chỉ ở làng Diên Sanh, xã Hải Thọ (nay là thị trấn Diên Sanh), huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. Ngôi chùa cách ngã ba thị trấn Diên Sanh khoảng 4km và cách tỉnh lộ 8 khoảng 800m, là ngôi chùa cổ nổi tiếng ở Quảng Trị còn giữ lại được kiến trúc và hiện trạng.

Chùa Diên Thọ được xây dựng vào thời chúa Võ Vương Nguyễn Phúc Khoát trên nền một ngôi đền Chăm. Chùa đã được trùng tu vào giữa thế kỷ XVIII và tu sửa nhiều lần vào thời Nguyễn. Điểm đặc trưng ở chùa Diên Thọ đó là còn lưu giữ nhiều pho tượng gỗ phủ sơn son thể hiện tay nghề điêu khắc của nghệ nhân thời bấy giờ như tượng Tây Phương Tam Thánh, tượng Hộ Pháp...

Trải qua biết bao thăng trầm của lịch sử, sự tàn phá của thiên nhiên và con người, chùa Diên Thọ đã bị thiệt hại và thay đổi nhiều về không gian và một số kết cấu kiến trúc vốn có của nó, đặc biệt là trong cuộc đại trùng tu năm 2002. Tuy vậy, chúng ta không thể phủ nhận rằng, chùa Diên Thọ hiện nay là một trong số ít những ngôi chùa làng cổ và đẹp nhất của tỉnh Quảng Trị.

Tọa lạc trên một khu đất rộng khoảng 5000m2 và có cổng chính quay về hướng Tây. Đằng trước chùa Diên Thọ là hồ sen, ruộng lúa, đằng sau là khu dân cư, bên phải là khu rừng và bên trái là khu đất rộng lớn. Chùa Diên Thọ có kết cấu bởi bộ khung chịu lực nhà rường - một loại nhà rất phổ biến ở miền Trung, có tường gạch bao quanh ba phía. Cột nhà cao hơn thì có đường kính lớn hơn, hợp lý về chịu lực, hài hòa về kiến trúc. Tất cả các cột đều đứng trên đá tảng giúp nâng đỡ cột trụ và tạo được tính thẩm mỹ, sang trọng. Kiến trúc gồm 5 khu như sau: Cổng Tam quan, Tiền đường, Đài Quan Âm, Nhà Tăng và Chánh điện.

Cổng tam quan được xây bằng đá, lợp mái đỏ, ngói công, trang trí hoa văn rất thanh thoát. Chính điện và tiền đường được xây nối liền với nhau theo kiến trúc nhà ghép hình chữ nhị. Tiền đường gồm nhiều cột và hệ thống xà ngang, xà dọc, xà hạ, xà thượng, đòn tay, con xỏ… Tất cả các xà được kết nối với nhau và có kiến trúc rất chắc chắn. Đặc biệt tiền đường được trang trí với những nét hoa văn vô cùng tỉ mỉ. Chùa còn được kiên cố bởi một xà cò ở phía trước và móc nối ở đoạn giao. Đoạn xà này được trang trí với hoa văn nổi bật và ấn tượng nhất là hai con chêm hình đầu dơi ở hai bên. Nói chung, tiền đường chùa Diên Thọ đặc biệt ở chỗ người xưa đã phối hợp được giữa hai yếu tố cũ và mới trong phần thờ tự và ngay cả trong kết cấu kiến trúc của công trình. Không gian nơi tiền đường này luôn yên lặng, cổ kính và trang nghiêm.

Từ bên ngoài đi vào tiền đường là một hệ thống tầng cấp năm bậc bằng bê tông, kéo dài cả ba gian mặt trước. Hai chái và hai gian bên đều có tường xây bít, đắp hình chữ Thọ cách điệu và Long Mã phù hà đồ lướt trên hoa văn thủy ba.

Tại khuôn viên chánh điện là khu vực bệ cao đặt tượng Tam Thế. Nơi đây gồm 3 bức tượng đặt trên tòa sen và có mắt nhìn xuống bên dưới. Những bệ này được đặt thấp hơn so với bàn thờ Phật Thích Ca. Hai bên thờ tượng Quan Thế Âm Bồ Tát và đằng sau là khám thờ các vong. 

Có thể nói rằng, vị trí và kiến trúc chùa Diên Thọ tiêu biểu cho những ngôi chùa làng ở Quảng Trị nói riêng và vùng Thuận Hóa nói chung. Đó là ngôi chùa được xây dựng trên đồi cao, có địa thế phù hợp, kiến trúc lại không cao vút, hài hòa với cảnh quan bao quanh. Phần trang trí chạm khắc rất công phu, tỉ mỉ nơi các tay kèo, xà ngang, tôm ấp quả, đố bảng, cửa bản khoa và các hệ thống con nằm, con đứng có thể được xem là đỉnh cao về nghệ thuật trang trí của một ngôi chùa làng mà cho đến nay hiếm có một ngôi chùa nào ở Quảng Trị còn giữ được.

Đến với chùa Diên Thọ, du khách sẽ được ngắm nhìn toàn bộ kiến trúc của ngôi chùa, từ cổng chính đến tòa tháp Chính điện và các tượng Phật bà độc đáo. Đáng chú ý là tượng Phật bà Quan Âm bằng đá cẩm thạch nguyên khối cao 1m5, tượng Phật Maitreya cao 1m8 và các bức tượng tinh xảo khác. Chùa Diên Thọ còn lưu trữ nhiều báu vật và hiện vật mang giá trị lịch sử, nghệ thuật như bộ bát tiên đồng cao cỡ vàng, bình hùng bằng đồng nguyên khối, bức tranh quý về 12 con giáp, 16 vị nữ thần thánh đồ... Ngoài lễ nghi tín ngưỡng, chùa Diên Thọ còn là nơi sinh hoạt của cộng đồng Phật tử, thu hút đông đảo du khách đến tham quan, cầu phước và tìm hiểu về văn hóa Phật giáo tại đây. Với không gian yên bình, kiến trúc độc đáo và giá trị lịch sử văn hóa, chùa Diên Thọ chắc chắn sẽ là điểm đến không thể bỏ qua khi bạn đến vùng đất Quảng Trị.

                                                                           AN NHIÊN